Essenceizm wobec idealizmu i materializmu
Te dwa kierunki filozoficzne: idealizm i materializm toczą ze sobą odwieczną walkę. Dla wielu ta walka sprowadza się do konfliktu między religią i nauką, nawet czasami między wiarą i wiedzą. W ramach każdego z tych kierunków powstało setki, a może nawet tysiące różnych teorii filozoficznych.
Essenceizm nie jest ani idealizmem ani materializmem. Oczywiście twierdzenie, że istnieje „duchowa” Pierwsza Przyczyna zbliża go do idealizmu. Jednak essenceizm głosi, że dwa podstawowe „źródła” Stwórcy, czyli Jego Energia Pierwszej Przyczyny, będącą odwiecznym źródłem materii oraz Jego Osobowość w postaci Jego Inteligencji Woli i Uczuciowości, stanowią jedność. Żadne z tych „źródeł”, zarówno to materialne, czyli praenergia, jak i to reprezentujące myśl, czyli przyczynowa duchowość, nie jest ważniejsze. Materialiści twierdzą, materia jest pierwsza, a duch wtórny, podczas gdy idealiści stawiają ducha na pierwszy, przyczynowym miejscu. A zatem, ze względu na równość ducha i materii w essenceiźmie, nie można go zaszeregować do jednego z tych dwóch wymienionych kierunków filozoficznych. Poprzednie zdanie wskazuje, że ani duch ani materia nie może sobie rościć prawa do jakiegoś pierwszeństwa i do przewagi jednego nad drugim. W Pierwszej Przyczynie zarówno strona „materialna” jak i „duchowa” są jednakowo ważne, niezbędne, a także całkowicie zintegrowane, to znaczy tworzące nierozerwalna jedność.
Essenceizm jest nowym systemem traktującym sferę poza czasem i przestrzenią jako rzeczywistość otaczającą cały wszechświat i przenikniętą Osobowością Pierwszej Przyczyny. To samo dotyczy czasoprzestrzeni wszechświata, choć jej przenikanie przez Osobowość Bytu Pierwoistnego ma charakter pośredni w formie istniejących tam praw i zasad.
ESSENCEISM – system badawczy dla określenia Pierwszej Przyczyny